Dit gebeurt er wanneer je wordt geraakt door de straal van een deeltjesversneller

Wat gebeurt er als je geraakt wordt door de straal van een deeltjesversneller? Het antwoord – weinig goeds – wordt gegeven door de gruwelijke foto van het enige bekende versnellerongeluk uit het verleden.

Populairwetenschappelijk tijdschrift Popular Science gaf deze week op hun site antwoord op de vraag wat er zou gebeuren als de Large Hadron Collider (LHC) van deeltjesinstituut CERN je per ongeluk zou raken. Dat antwoord laat zich kort samenvatten als: ‘weinig goeds’. Het is überhaupt natuurlijk een vreselijk slecht idee om in het pad te gaan staan van de protonen die de LHC in twee stralen met energieën van 362 megajoule op je afvuurt, maar mocht je toch ooit zo gek zijn en alle beveiligingsprotocollen weten te omzeilen, dan is dat vermoedelijk ook meteen het laatste dat je doet.

Gelukkig is de beveiliging bij de LHC stevig, zodat ‘zelfmoord met deeltjesversneller’ voorlopig nog niet zal opduiken in de statistieken van het CBS. ‘Als je zou proberen om een toegangsdeur naar de LHC open te doen terwijl alle waarschuwingslichten knipperen, dan zou de versneller automatisch afslaan’, zei LHC-fysicus Steven Goldfarb daarover.

Wat er exact zou gebeuren als het toch zou lukken, is onzeker. Het een en ander hangt af van de vraag door hoeveel deeltjes je geraakt wordt, hoeveel daarvan met de deeltjes in je lijf botsen en welke fractie simpelweg door je lijf heen schiet zonder iets te raken. Als de versneller losse protonen zou afvuren, zou je nog een redelijke kans hebben het verhaal na te kunnen vertellen, maar aangezien elke straal grofweg 320 biljoen deeltjes bevat is de kans dat de LHC een gat in je lijf of hoofd brandt, veel groter.

De enige hint die we hebben van hoe zoiets eruit zou kunnen zien, is een foto uit 1978, toen de destijds 36-jaar oude fysicus Anatoli Bugorski zijn hoofd per ongeluk in het pad van een protonenstraal bewoog bij een U-70 synchrotonversneller in Rusland – een machine die slechts één honderdste van de kracht van de LHC heeft. Journalist Masha Gessen schreef in 1997 een verhaal over dat ongeluk, waarin Bugorski haar vertelde dat het ongeluk een gat in zijn hoofd brandde dat begint bij zijn achterhoofd en vlak na zijn linker neusgat eindigt.

Antoli Bugorksi is de enige die ooit een ongeluk met een deeltjesversneller overleefde. Bron: Wikimedia Commons.

Op 13 juli 1978 was Bugorski een onderdeel in de versneller aan het controleren dat stuk leek. Terwijl hij over iets heen leunde, stak hij zijn hoofd per ongeluk in het pad van de versneller. Bugorski zag volgens de overlevering een flits die ‘helderder was dan duizend zonnen’, maar voelde tijdens het ongeluk verder geen pijn. Kort na het ongeluk zwelde de linkerhelft van het gezicht van Bugorski op tot onherkenbare proporties.

Ondanks dat de straal een gat recht door zijn hoofd brandde – inclusief zijn hersenen – werd het intellectuele vermogen van Bugorski niet aangetast. De nadelen die hij ondervond waren vervelend, maar niet levensbedreigend. Hij raakte het gehoor in zijn linkeroor kwijt en hoort daar nu alleen nog een vervelende toon. In de twee jaar na het ongeluk raakte de linkerhelft van zijn gezicht verlamd en kreeg hij af en toe last van epileptische aanvallen. Bovendien kan hij zich minder lang concentreren, hoewel hij verbazingwekkend genoeg na het ongeluk nog wel promoveerde en door kon werken als onderzoeker. De laatste bizarre bijwerking heeft te maken met zijn gezicht: die ziet er links uit alsof de tijd heeft stilgestaan, terwijl zijn rechterhelft – dat normaal functioneert – verouderd en gerimpeld is.

Hoe je het ook wendt of keert: voorlopig kun je het beste maar niet in het pad van een deeltjesversneller gaan staan.