Jaaroverzicht: de tien beste films van 2018
Voor de tiende maal op rij: mijn overzicht van de beste films van het afgelopen filmjaar. Een (ietwat uitgeklede) jubileumeditie.
Dit jaar stond voor mij in het teken van twee grote veranderingen. Ik werd voor het eerst vader. En ik verliet na ruim 8 jaar het warme nest van populairwetenschappelijk tijdschrift New Scientist en ging aan de slag als wetenschapsredacteur bij de Volkskrant.
Wat niet veranderde was mijn liefde voor film – maar wél de hoeveelheid bioscoopbezoeken die ik tussen het luiers verschonen gepropt kreeg. De teller eindigde dit jaar op ongeveer twintig – grotendeels goedgemaakt via de thuisbioscoop. Ik bezocht voor het eerst sinds het ontstaan geen enkele film op het Leiden International Filmfestival. En er was geen Parool Oscarweekend. Bij de traditionele filmquiz eindigden we bovenkant middenmoot.
Toch wilde ik niet zomaar mijn decembertraditie, een (veel te lang) overzicht van de beste films van het jaar ervoor, overslaan. Daarom dit jaar tóch een eindejaarslijst, de tiende op rij alweer – een jubileumeditie, dus. Wel met minder films ditmaal – tien stuks – en het voorbehoud dat ik bergen kwaliteitsproducties niet zag. Een flink aantal gedoodverfde jaarlijstkandidaten kom je daarom hieronder niet tegen.
Voordat ik aan de echte lijst toekom, eerst nog wat eervolle vermeldingen: The Post bleek dit jaar een heerlijke toevoeging aan de groeiende verzameling fijne journalistendrama’s (maar wellicht heb ik last van een beroepsafwijking), het smakelijk grappige Ant-Man and the Wasp en de behoorlijk genietbare Black Panther toonden aan dat Marvel zijn positie bovenaan de kaskrakerslijsten volledig verdient en Mission Impossible: Fallout bleek een heerlijk ouderwetse actiefilm met prachtige, fysieke stunts – een welkom tegengif tegen de dikke lagen CGI die elk jaar van de bioscoopschermen druipen.
Dan is het nu tijd voor de beste films van 2018. Of eigenlijk meer: mijn persoonlijke kijktiplijst. Natuurlijk weer gerangschikt van 10 naar 1, om de spanning erin te houden.
Planten in de vorm van mensen. Lichamen die op groteske wijze samensmelten met hun omgeving. Vevormde wezens met mensenstemmen. De bevreemdende wereld van Annihilation, de nieuwe film van Alex ‘Ex Machina’ Garland is een visueel meesterwerkje waarin hij body horror op verfijnde wijze samensmelt met sciencefictionelementen. Annihilation had in Nederland een groter scherm verdiend dan dat van Netflix.
Eigenlijk is het vreemd dat de alledaagse Lady Bird zoveel eindejaarslijstjes wist te halen en een tijdje het record op filmrecensieverzamelsite Rotten Tomatoes in handen had. Maar je ziet dan ook zelden een zo overtuigd neergezette middelbare scholiere als in dit charmante tienerdrama. Lady Bird zit met zichzelf in de knoop, verkeert in doorlopende staat van oorlog met haar moeder en zit vol tegenstrijdigheden. Van dit soort films zouden er meer mogen verschijnen.
Bijtende politieke satire is schrijver/regisseur Armando Iannucci niet vreemd. Eerder verwierf hij al faam met de Britse politieke comedy The Thick of It en de daaruit voortvloeiende film In The Loop. Net als die producties zit The Death of Stalin ramvol rake oneliners, slimme vervormingen van hedendaagse gebeurtenissen en fijne acteurs die zich heerlijk mogen uitleven. Op die manier levert de film tegelijk een amusante avond als een sterke en actuele waarschuwing voor de gevaren van dictators.
Met weinig middelen kun je een razend spannende film afleveren, bewijst deze Hitchcockiaanse Deense thriller. Net als de grootmeester zelf ooit deed in de voyeuristische thriller Rear Window, blijft deze film op één locatie: de meldkamer van het alarmnummer. Wat volgt is efficiënt opgebouwde spanning, over de telefoon indrukwekkend neergezette personages en de ene na de andere nagelbijtend intense scène. Gaat dat zien.
Ouderwets melodrama, maar dan wel verpakt in flitsende, indrukwekkend mooi geregisseerde podiumscènes, ondersteund door een verrassend goed zingende Bradley Cooper en – belangrijker nog – een verrassend goed actérende Lady Gaga. En met het beste filmlied van 2018 (‘Shallow‘).
Dat alleen al zou genoeg zijn om deze meeslepende film met dezelfde vaart een toplijst in te katapulteren als Lady Gaga’s rijzende ster uit de titel. Maar dan blijkt A Star is Born op de achtergrond ook nog eens een geweldig geslaagde aanklacht tegen de excessen van de moderne muziekindustrie, met zijn lege verlokkingen en talentversmorende neigingen. Een bijzonder geslaagde remake van een Hollywoodklassieker.
Het is in zekere zin de culminatie van wat hij eerder al in het magistrale Children of Men liet zien. Regisseur Alfonso Cuarón bezit de zeldzame gave om je letterlijk middenin de actie te plaatsen. Leidde dat in zijn dystopische sciencefictionfilm nog tot een ongeëvenaard intense scène waarin het hoofdpersonage zich een weg baant door een gebouw dat wordt beschoten – je bent achteraf verbaasd geen stucwerk in je haar te treffen – daar zet Cuarón zijn lange, indrukwekkende shots in Roma in voor meer alledaagse doeleinden. Op bijna tastbaar ruimtelijke wijze – de camera draait regelmatig traag 360 graden rond om je de gehele omgeving te tonen – neemt de regisseur je mee in het leven van dienstmeid Cleo, die tegen een achtergrond van kleinschalige, persoonlijke aardverschuivingen en grootschalige politieke schermutselingen het alledaagse overeind moet houden bij het gezin waar ze in dienst is. Haar wereld wordt niet alleen visueel voortreffelijk in beeld gebracht, maar kent ook een diepe, gelaagde geluidsmix die je middenin de actie plaatst. Een prestatie van formaat.
Maar terwijl Roma betovert met het trage gezwier van zijn camera, houdt het de kijker met al die stilistische pracht en praal ook op afstand – als een literair meesterwerk waarin slechts met de grootste moeite de rauwe emoties door de omfloerste woorden diffunderen. Eén schokkende scène, in een ziekenhuis, lukt het Roma het brein te omzeilen en direct het hart te bespelen. Terwijl een ander imposant moment je middenin een historische gebeurtenis zet, maar toch vooral de vraag oproept hoe de regisseur de logistiek in zulke goede banen heeft weten te leiden en de boel zo onwaarschijnlijk móói op beeld heeft weten te krijgen.
Roma is een film om te bewonderen, vol ongeëvenaarde technische tovenarij van misschien wel de meest talentvolle regisseur van zijn generatie.
Het is een idee zo slim dat je je afvraagt waarom deze film niet al decennia geleden gemaakt is. In instant-horrorklassieker A Quiet Place kan één enkel hard geluid al dodelijk zijn. Die premisse melkt de film op slimme wijze uit met belachelijk spannende scènes die je bijna letterlijk de adem ontnemen. Ook de keus om de wereldwijde gevolgen van de invasie van aliens of doorgeëvolueerde aardse monsters – dat vertelt het script niet – links te laten liggen, pakt goed uit. De ingebakerde setting en het kleine drama binnen een charmante familie, zorgt ervoor dat de film veel dieper onder je huid graaft. Vanaf een vroege scène, die bewijst dat de scenarioschrijvers niet bang zijn om schokkende beslissingen te nemen, tot en met de langgerekte, inventieve en geweldig geregisseerde actiescènes aan het slot houdt A Quiet Place je met samengeknepen billen in je stoel. De spannendste film van het jaar.
Een soort Coen Brothers-film, maar dan met extra rauwe randjes. Zo mag je het bijzonder geslaagde drama Three Billboards outside Ebbing, Missouri wel noemen. Gelardeerd met wat misschien wel de sterkste acteerprestaties van dit filmjaar waren, verwerft toch vooral de heftige rol van Frances McDormand een permanent plekje in de inwendige Hollywoodcanon. Onverzettelijk, ongepolijst en fel tot op het absurde af. Een persoonlijkheid die net zo uitvergroot is als de aanklacht die zij op de gigantische reclameborden uit de titel plaatst.
Three Billboards toont zich überhaupt een film waarin personages lastig te ordenen vallen in categorieën als goed en kwaad, held en schurk. Zelfs de grootste, kwalijkste racistische gek bezit kwaliteiten die hem een sympathiek randje geven. Een heerlijke film die zich continu onderdompelt in de meest onhebbelijke menselijke eigenschappen en zich daar – terecht – geen moment voor schaamt.
De aantallen personages worden zo langzamerhand ronduit onwaarschijnlijk. Des te knapper, dus, dat Avengers: Infinity War dat topzware superheldenrooster een hele film lang perfect weet te balanceren, ruimte maakt voor spectaculaire actiescènes, zijn slechterik een geloofwaardige motivatie geeft en – oh ja – de bezoeker ook nog een traantje laat wegpinken.
Wie zoekt naar literaire dubbele bodems of experimentele cinematografie is hier aan het verkeerde adres. Maar als exponent van het vermaak waarvoor bezoekers naar de bioscoop gaan, is dit een ronduit indrukwekkend voorbeeld. Popcornvermaak van het allerbeste soort. Het beste superheldenepos tot nog toe en het ultieme bewijs dat Marvel zijn uiterste houdbaarheidsdatum nog lang niet gepasseerd is.
Ronduit gek. En dapper. Maar toch vooral gek. Dat is wat je moest zijn om tijdens de vroege space race in een ruimtecapsule te stappen om de tocht naar de maan te voltooien. Een epische strijd van losse schroefjes, klagend metaal en vervaarlijk knipperende waarschuwingslichtjes tegen het onbarmhartige vacuüm van de ruimte.
Films hebben de neiging om zich in ons gemeenschappelijk bewustzijn te kerven en historische gebeurtenissen nog generaties te laten beklijven. Hoeveel mensen zullen bij de bestorming van de kust in Normandië tegenwoordig eerst aan de intense openingsscène van Saving Private Ryan denken? Bij het zinken van de Titanic aan de gelijknamige kaskraker of bij de val van president Nixon aan oerjournalistenfilm All The President’s Men? Wat dat betreft was een van de grootste gebeurtenissen van de vorige eeuw – het moment waarop de mensheid voor het eerst voet zette op een ander hemellichaam dan de aarde – tot nog toe een opvallende lacune.
Gelukkig had Neil Armstrongs ‘one small step’ zich geen betere vertegenwoordiger kunnen wensen dan First Man. Historisch nauwkeurig tot op het obsessieve af – alleen één scène op de maan bevat een, overigens te rechtvaardigen, speculatie – geeft de film inzicht in de teruggetrokken Armstrong die bij leven te vaak overschreeuwd en overschaduwd werd door collega Buzz Aldrin. Maar meer nog dan de menselijke component, maakt First Man de hachelijke technologische uitdagingen die deze ruimtepioniers moesten doorstaan invoelbaar. De eerste voorzichtige menselijk verkenning van de kosmos toont zich daarbij spannender dan de heftigste scènes van Alfred Hitchcock. Je zult nooit meer hetzelfde naar een astronaut kijken.
Op zoek naar nog meer goede films? Neem dan ook eens een kijkje bij de lijstjes van vorig jaar.
The Post bleek dit jaar een heerlijke toevoeging aan de groeiende verzameling fijne journalistendrama’s.
10. Annihilation
Planten in de vorm van mensen. Lichamen die op groteske wijze samensmelten met hun omgeving. Vevormde wezens met mensenstemmen. De bevreemdende wereld van Annihilation, de nieuwe film van Alex ‘Ex Machina’ Garland is een visueel meesterwerkje waarin hij body horror op verfijnde wijze samensmelt met sciencefictionelementen. Annihilation had in Nederland een groter scherm verdiend dan dat van Netflix.
09. Lady Bird
Eigenlijk is het vreemd dat de alledaagse Lady Bird zoveel eindejaarslijstjes wist te halen en een tijdje het record op filmrecensieverzamelsite Rotten Tomatoes in handen had. Maar je ziet dan ook zelden een zo overtuigd neergezette middelbare scholiere als in dit charmante tienerdrama. Lady Bird zit met zichzelf in de knoop, verkeert in doorlopende staat van oorlog met haar moeder en zit vol tegenstrijdigheden. Van dit soort films zouden er meer mogen verschijnen.
08. The Death of Stalin
Bijtende politieke satire is schrijver/regisseur Armando Iannucci niet vreemd. Eerder verwierf hij al faam met de Britse politieke comedy The Thick of It en de daaruit voortvloeiende film In The Loop. Net als die producties zit The Death of Stalin ramvol rake oneliners, slimme vervormingen van hedendaagse gebeurtenissen en fijne acteurs die zich heerlijk mogen uitleven. Op die manier levert de film tegelijk een amusante avond als een sterke en actuele waarschuwing voor de gevaren van dictators.
07. Den Skyldige
Met weinig middelen kun je een razend spannende film afleveren, bewijst deze Hitchcockiaanse Deense thriller. Net als de grootmeester zelf ooit deed in de voyeuristische thriller Rear Window, blijft deze film op één locatie: de meldkamer van het alarmnummer. Wat volgt is efficiënt opgebouwde spanning, over de telefoon indrukwekkend neergezette personages en de ene na de andere nagelbijtend intense scène. Gaat dat zien.
06. A Star is Born
Ouderwets melodrama, maar dan wel verpakt in flitsende, indrukwekkend mooi geregisseerde podiumscènes, ondersteund door een verrassend goed zingende Bradley Cooper en – belangrijker nog – een verrassend goed actérende Lady Gaga. En met het beste filmlied van 2018 (‘Shallow‘).
Dat alleen al zou genoeg zijn om deze meeslepende film met dezelfde vaart een toplijst in te katapulteren als Lady Gaga’s rijzende ster uit de titel. Maar dan blijkt A Star is Born op de achtergrond ook nog eens een geweldig geslaagde aanklacht tegen de excessen van de moderne muziekindustrie, met zijn lege verlokkingen en talentversmorende neigingen. Een bijzonder geslaagde remake van een Hollywoodklassieker.
05. Roma
Het is in zekere zin de culminatie van wat hij eerder al in het magistrale Children of Men liet zien. Regisseur Alfonso Cuarón bezit de zeldzame gave om je letterlijk middenin de actie te plaatsen. Leidde dat in zijn dystopische sciencefictionfilm nog tot een ongeëvenaard intense scène waarin het hoofdpersonage zich een weg baant door een gebouw dat wordt beschoten – je bent achteraf verbaasd geen stucwerk in je haar te treffen – daar zet Cuarón zijn lange, indrukwekkende shots in Roma in voor meer alledaagse doeleinden. Op bijna tastbaar ruimtelijke wijze – de camera draait regelmatig traag 360 graden rond om je de gehele omgeving te tonen – neemt de regisseur je mee in het leven van dienstmeid Cleo, die tegen een achtergrond van kleinschalige, persoonlijke aardverschuivingen en grootschalige politieke schermutselingen het alledaagse overeind moet houden bij het gezin waar ze in dienst is. Haar wereld wordt niet alleen visueel voortreffelijk in beeld gebracht, maar kent ook een diepe, gelaagde geluidsmix die je middenin de actie plaatst. Een prestatie van formaat.
Maar terwijl Roma betovert met het trage gezwier van zijn camera, houdt het de kijker met al die stilistische pracht en praal ook op afstand – als een literair meesterwerk waarin slechts met de grootste moeite de rauwe emoties door de omfloerste woorden diffunderen. Eén schokkende scène, in een ziekenhuis, lukt het Roma het brein te omzeilen en direct het hart te bespelen. Terwijl een ander imposant moment je middenin een historische gebeurtenis zet, maar toch vooral de vraag oproept hoe de regisseur de logistiek in zulke goede banen heeft weten te leiden en de boel zo onwaarschijnlijk móói op beeld heeft weten te krijgen.
Roma is een film om te bewonderen, vol ongeëvenaarde technische tovenarij van misschien wel de meest talentvolle regisseur van zijn generatie.
04. A Quiet Place
Het is een idee zo slim dat je je afvraagt waarom deze film niet al decennia geleden gemaakt is. In instant-horrorklassieker A Quiet Place kan één enkel hard geluid al dodelijk zijn. Die premisse melkt de film op slimme wijze uit met belachelijk spannende scènes die je bijna letterlijk de adem ontnemen. Ook de keus om de wereldwijde gevolgen van de invasie van aliens of doorgeëvolueerde aardse monsters – dat vertelt het script niet – links te laten liggen, pakt goed uit. De ingebakerde setting en het kleine drama binnen een charmante familie, zorgt ervoor dat de film veel dieper onder je huid graaft. Vanaf een vroege scène, die bewijst dat de scenarioschrijvers niet bang zijn om schokkende beslissingen te nemen, tot en met de langgerekte, inventieve en geweldig geregisseerde actiescènes aan het slot houdt A Quiet Place je met samengeknepen billen in je stoel. De spannendste film van het jaar.
03. Three Billboards outside Ebbing, Missouri
Een soort Coen Brothers-film, maar dan met extra rauwe randjes. Zo mag je het bijzonder geslaagde drama Three Billboards outside Ebbing, Missouri wel noemen. Gelardeerd met wat misschien wel de sterkste acteerprestaties van dit filmjaar waren, verwerft toch vooral de heftige rol van Frances McDormand een permanent plekje in de inwendige Hollywoodcanon. Onverzettelijk, ongepolijst en fel tot op het absurde af. Een persoonlijkheid die net zo uitvergroot is als de aanklacht die zij op de gigantische reclameborden uit de titel plaatst.
Three Billboards toont zich überhaupt een film waarin personages lastig te ordenen vallen in categorieën als goed en kwaad, held en schurk. Zelfs de grootste, kwalijkste racistische gek bezit kwaliteiten die hem een sympathiek randje geven. Een heerlijke film die zich continu onderdompelt in de meest onhebbelijke menselijke eigenschappen en zich daar – terecht – geen moment voor schaamt.
02. Avengers: Infinity War
De aantallen personages worden zo langzamerhand ronduit onwaarschijnlijk. Des te knapper, dus, dat Avengers: Infinity War dat topzware superheldenrooster een hele film lang perfect weet te balanceren, ruimte maakt voor spectaculaire actiescènes, zijn slechterik een geloofwaardige motivatie geeft en – oh ja – de bezoeker ook nog een traantje laat wegpinken.
Wie zoekt naar literaire dubbele bodems of experimentele cinematografie is hier aan het verkeerde adres. Maar als exponent van het vermaak waarvoor bezoekers naar de bioscoop gaan, is dit een ronduit indrukwekkend voorbeeld. Popcornvermaak van het allerbeste soort. Het beste superheldenepos tot nog toe en het ultieme bewijs dat Marvel zijn uiterste houdbaarheidsdatum nog lang niet gepasseerd is.
01 First Man
Ronduit gek. En dapper. Maar toch vooral gek. Dat is wat je moest zijn om tijdens de vroege space race in een ruimtecapsule te stappen om de tocht naar de maan te voltooien. Een epische strijd van losse schroefjes, klagend metaal en vervaarlijk knipperende waarschuwingslichtjes tegen het onbarmhartige vacuüm van de ruimte.
Films hebben de neiging om zich in ons gemeenschappelijk bewustzijn te kerven en historische gebeurtenissen nog generaties te laten beklijven. Hoeveel mensen zullen bij de bestorming van de kust in Normandië tegenwoordig eerst aan de intense openingsscène van Saving Private Ryan denken? Bij het zinken van de Titanic aan de gelijknamige kaskraker of bij de val van president Nixon aan oerjournalistenfilm All The President’s Men? Wat dat betreft was een van de grootste gebeurtenissen van de vorige eeuw – het moment waarop de mensheid voor het eerst voet zette op een ander hemellichaam dan de aarde – tot nog toe een opvallende lacune.
Gelukkig had Neil Armstrongs ‘one small step’ zich geen betere vertegenwoordiger kunnen wensen dan First Man. Historisch nauwkeurig tot op het obsessieve af – alleen één scène op de maan bevat een, overigens te rechtvaardigen, speculatie – geeft de film inzicht in de teruggetrokken Armstrong die bij leven te vaak overschreeuwd en overschaduwd werd door collega Buzz Aldrin. Maar meer nog dan de menselijke component, maakt First Man de hachelijke technologische uitdagingen die deze ruimtepioniers moesten doorstaan invoelbaar. De eerste voorzichtige menselijk verkenning van de kosmos toont zich daarbij spannender dan de heftigste scènes van Alfred Hitchcock. Je zult nooit meer hetzelfde naar een astronaut kijken.
Op zoek naar nog meer goede films? Neem dan ook eens een kijkje bij de lijstjes van vorig jaar.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!